O ubraniu góralskim z Małgorzatą Karpiel – Bzdyk

20 Paźdź

Na góralską nutę: Każdy, kto choć raz uczestniczył w uroczystości góralskiej, na pewno zwrócił uwagę na wasz strój – bogaty w różne motywy, barwy…

 Małgorzata Karpiel – Bzdyk: My górale raczej nie mówimy strój, ale ubranie, odzienie. Strój kojarzy się z kostiumem, przebraniem, a my z naszym ubraniem bardzo się utożsamiamy. Góralskie ubranie jest charakterystyczne, chociaż na pewno mniej skomplikowane jest ubranie męskie. Odzienie może mieć charakter bardziej lub mniej odświętny. Nasza góralska kultura we wszystkich swoich przejawach cały czas żyje! A my górale jesteśmy świadomi naszej tradycji, która kształtowała się wieki, dlatego tak ważne jest, co i kiedy na siebie zakładamy. Zazwyczaj można wyróżnić pewne elementy, barwy, które przyodziewamy w zależności od rodzaju święta, czy uroczystości. To prawda, że i kobiety i mężczyźni ubierają się  bardzo strojnie. Chociaż można powiedzieć, że nasi mężczyźni przez to, że ich ubranie jest nieco mniej urozmaicone, mają trochę łatwiej niż kobiety. Odzienie męskie to oczywiście kierpce, portki góralskie, koszula spięta spinką, serdak, bądź w zimie kożuch, cucha. Prawdziwy góral nie wyjdzie z domu bez kapelusza.

N.g.n.: Zaczynając od cuchy, to widziałam tylko dwa kolory cuch: białą i czarną.

M.K.B.: To prawda, innych kolorów cuch się nie ma. „Biołą” cuchę najczęściej zakładają młodzi mężczyźni, na przykład do ślubu – pan młody i jego drużba. Z tym, że trzeba zwrócić uwagę na detale: pan młody związuje cuchę białą wstążką, a drużba – czerwoną. Białą cuchę związaną białą wstążką zakładają także chłopcy przystępujący do pierwszej komunii świętej.

Cuchy zapinane są także na tzw. „sprzęcki”, które są na pewno łatwiejsze w użyciu. Czarną cuchę zwykle zakłada się na pogrzeby. Ale cucha w tym kolorze zakładana jest też przez starostów ślubnych oraz pytacy. Ci ostatni przepasują się dodatkowo kolorową szarfą.

Dawniej większość nosiła „corne” cuchy, potem to się pozmieniało. Warto wiedzieć, że czarna cucha jest dłuższa niż biała.

N.g.n.: Wyobrażając sobie tradycyjnie ubranego górala, widzimy jasne spodnie, kapelusz, kierpce…

M.K.B.: Uwagę przykuwają góralskie portki. To dzięki motywowi parzenicy. Wielkość parzenic była różna. Był czas, zwłaszcza gdy migrowano do Ameryki, kiedy górale aby pokazać swoje bogactwo, wyszywali coraz większe parzenice. Doszło do tego, że motyw ten sięgał nawet kolan. Z czasem to zanikło. Dodatkowo, chcąc podkreślić zamożność właściciela z tyłu spodni specjalnie dokładano sukna , co świadczyło o stanie posiadania. Dzisiaj portki są wąskie i nadają smukłości, a ich zdobienie nawiązuje do tego staroświeckiego, skromniejszego. Te z nadmiarem materiału z tyłu zniekształcały sylwetkę. Każdy góral zakłada kapelusz zdobiony najczęściej muszelkami, tzw. „kostkami”, a dopóki jest kawalerem, przy kapeluszu nosi także piórko. Zimą górale zakładają często charakterystyczną, obszytą karakułową skórką, czapkę tzw. „fijokierkę”. Podobnie z butami – latem jak najbardziej sprawdzają się „kierpce”, ale zimą górale zakładają sukniane „kapce”. Poza tym elementem odzienia górala może być też tzw. „corno bluzka” zdobiona pagonami, jest to naleciałość , która weszła do ubrania góralskiego z czasów kiedy górale służyli w wojsku austro-węgierskim.

Poniżej, przykłady zdobień ubrań góralskich:

strój1

strój 2

strój 3

strój5

Komentarze 3 to “O ubraniu góralskim z Małgorzatą Karpiel – Bzdyk”

  1. ZakopanePortal.pl 22/10/2013 @ 20:22 #

    Bardzo przyjemnie przedstawiony temat ubiorów góralskich. Czytało się z prawdziwą przyjemnością. Dziękujemy za super wpis 🙂

    • nagoralskanute 23/10/2013 @ 10:01 #

      Serdecznie dziękuję:) Temat jest niezwykle interesujący. Zresztą wystarczy pobyć na Podhalu, popatrzeć, zwłaszcza w czasie różnych uroczystości na górali – uczta dla oka! Pozdrawiam!

      • ZakopanePortal.pl 26/11/2013 @ 04:49 #

        Otóż to 🙂 Pięknie wyglądają górale, całe rodziny, nawet maluszki, w ubraniach góralskich. Trzeba dodać, że niemiło się patrzy na górali, którzy łączą tradycyjny strój z nowoczesnością (przykładowo całość po góralsku, a na stopach adidasy czy jakieś inne cuda).

Dodaj komentarz